برخی از نمادهای شناخته شده در جهان برای فروش محصولات به کار می‌روند. بعضی برای علائم راهنمایی و رانندگی و یا حتی برای پیشبرد اهداف سیاسی مورد استفاده قرار می‌گیرند. اما یک نماد وجود دارد که با هدف کمک به مردم استفاده می‌شود. ممکن است شما آن را به عنوان علامت صندلی چرخدار یا علامتی ویژه افراد توانیاب بشناسید ولی سازمان بین‌المللی استانداردسازی (ISO) این نماد را نماد “دسترسی” نامیده است.
با وجود آشنایی با این علامت، بسیاری از مردم نمی‌دانند این نماد دقیقا به چه معنا است و از کجا آمده است. در سال ۱۹۶۸، کمیته بین‌المللی فناوری و دسترسی (ICTA) مسابقه طراحی برگزار کرد. آن‌ها به دنبال نمادی بودند که از یک فاصله معقول قابل تشخیص باشد. ساده و کاربردی باشد و با نمادهای موجود اشتباه گرفته نشود. نماد برنده مسابقه که توسط طراح دانمارکی سوزان کوفوئد (Susanne Koefed) طراحی شد بدون سر بود. یک سال بعد با افزودن یک سر، نماد به انسان نزدیک‌تر شد و در طول ۱۰ سال توسط سازمان ملل متحد (UN) و سازمان ISO تایید شد.
بنابراین با کمترین هزینه یک نماد جهانی متولد شد. در سال ۲۰۰۰ در طول یک دهه، انجمن هنرمندان گرافیست چند تغییر در نماد ایجاد کردند تا به ویژگی‌های انسان شبیه‌تر باشد و در سال ۲۰۱۲، پروژه نمادهای دسترسی (Accessible Icon Project) نسخه پویاتری از نماد دسترسی طراحی کردند. اما واقعا این نماد چه معنایی دارد و چه هدفی دنبال می‌کند؟ به مفهوم ساده، این نماد نشان‌دهنده مکان‌هایی است که امکانات قابل دسترسی برای توانیابان وجود دارد.
مزیت نمادهای شناخته شده بین‌المللی این است که هر جا سفر کنید نیازی به دانستن زبان آن کشور یا شناخت دانش فرهنگی آن نیست. اگر شما به سرویس بهداشتی ویژه توانیابان نیاز دارید با مشاهده نماد آن را پیدا می‌کنید. اما سردرگمی برای مفهوم این نماد ایجاد می‌شود. واقعا نماد دسترسی به چه معنا است؟
بسیاری از مردم فکر می‌کنند به خاطر وجود تصویر صندلی چرخدار، امکانات تنها برای افراد توانیاب که از صندلی چرخدار استفاده می‌کنند مناسب است و یا برای کسانی است که ناتوانی فیزیکی قابل مشاهده دارند.
نماد دسترسی مفهوم گسترده‌ای دارد و شرایط مختلفی را شامل می‌شود. این نماد برای افراد مبتلا به اوتیسم، اختلالات بینایی و بیماری‌های خودایمنی مانند لوپوس کاربرد دارد. در واقع سازمان بهداشت جهانی (WHO) تخمین زده است که حدود یک میلیارد نفر در جهان وجود دارد که یکی از انواع ناتوانی‌ها را تجربه می‌کنند و افرادی که از صندلی چرخدار استفاده می‌کنند تنها ۶۵ میلیون (۱۵ درصد) از این جمعیت را تشکیل می‌دهند. اکثریت این افراد ناتوانی دارند که قابل مشاهده نیست.
فضاهای پارکینگ و امکانات قابل دسترس برای تمام این گروه فراهم شده است. برای همین در سال‌های اخیر این پرسش مطرح شده است که چه نمادی مناسب‌ترین نماد برای تمام گروه است؟ این مسئله تنها برای رسیدن به طرحی دقیق نیست. برخی مواقع به خاطر این‌که فردی که ناتوانی داشته ولی برای عموم این ناتوانی قابل مشاهده نبوده مورد خشم دیگران قرار گرفته چون از امکانات و فضاهای ویژه توانیابان استفاده کرده است. این نماد متاسفانه برای افراد بسیاری از افراد و خانواده‌های آن‌ها مشکل ایجاد کرده است. طراحی‌های جدید این نماد تلاش کرده‌اند تا دغدغه‌های موجود با نماد فعلی را نشان دهند. برخی بر این باورند که طراحی دوباره و بهتر برای چنین نمادی لازم است و باید در اولویت قرار گیرد. چگونه شما می‌توانید یک نماد را جایگزین نماد شناخته شده جهانی کنید؟ و با چه نمادی جایگزین خواهید کرد؟
منبع: TED-ED
