در این مقاله، با فناوری‌های ارتقا بشر (Human Enhancement) و تقویت توانایی های بشری آشنا خواهیم شد. ارتقا بشر به چه معناست و چه فناوری‌هایی به توان‌افزایی و ذهن‌افزایی انسان‌ها کمک خواهد کرد؟ مزیت و معایب فناوری‌های توان‌افزا چیست؟ فناوری‌های نوظهوری همچون الکترونیک زیستی، بیونیک و اسکلت بیرونی از فناوری‌های توان‌افزا به شمار می‌آیند. با مجله‌ی فناوری‌های توان‌افزا و پوشیدنی همراه باشید.
۱) الکترونیک زیستی
الکترونیک زیستی (Bioelectronics) یک زمینه پژوهشی مشترک میان علم زیست‌شناسی و مهندسی الکترونیک است. به طور کلی، الکترونیک زیستی، افزودن دستگاه‌های الکترونیکی به بدن انسان است. دستگاه الکترونیکی می‌تواند درون بدن قرار گیرد یا به طور دائمی همچون خالکوبی به بدن متصل باشد. این شاخه از فناوری‌های نوین برای ما ناآشنا نیست. امروزه در حوزه‌ی پزشکی، دستگاه‌هایی همچون ضربان‌ساز قلب (pacemaker) و وسایل کمک شنوایی همانند سمعک و کمک بینایی برای افراد مورد استفاده قرار می‌گیرد.
۲) حواس پنجگانه
الف) بینایی
چشم بیونیک نخستین بار توسط پژوهشگری به نام William Dobelle برای بیماری که بینایی خود را در اثر یک سانحه از دست داده بود، مورد استفاده قرار گرفت. عینکی مجهز به دوربین برای شخص نابینا به کار برده شد. با ضبط تصاویر محیط توسط دوربین، تصاویر به صورت سیگنال‌های الکتریکی به قشر مغز ارسال می‌شد. یکی دیگر از تجربه‌های چشم بیونیک، قرار دادن یک تراشه‌ی پیشرفته در شبکیه چشم است. تراشه‌ی پیشرفته توسط Second Sight طراحی و توسعه یافته است. این فناوری تنها ۶۰ پیکسل است و شخص نابینا می‌تواند الگوها و نور را تشخیص دهد. اطلاعات ثبت شده از دوربین به تراشه و سپس به مغز ارسال می‌شود.
ب) شنوایی
به کارگیری فناوری کمکی برای بهبود شنوایی افراد کم‌شنواو ناشنوا فناوری جدیدی به شمار نمی‌آید. نخستین عمل جراحی با هدف کاشت حلزونی در سال ۱۹۸۲ انجام شد. ایمپلنت شنوایی عملکردی مشابه سلول‌های حسی در گوش داخلی و تحریک عصب شنوایی دارد.
Neil Harbisson با داشتن ایمپلنت مغزی، شنوایی و بینایی را ترکیب کرده است. او دچار بیماری کوررنگی بود. با کمک ایمپلنت کاشته شده در مغز، صدای رنگ‌ها را می‌شنود. او نه‌تنها طیف رنگ‌ها را می‌شنود بلکه فرابنفش و فروسرخ را نیز تشخیص می‌دهد.
پ) گفتار
فناوری‌های کمکی برای افرادی که در توانایی‌های گفتاری خود مشکل دارند به کار می‌رود. برای نمونه، استیون هاوکینگ با حرکت فک خود، در یک سامانه‌ی گفتاری در رایانه، کلمه‌ها و جملات را انتخاب می‌کرد و یک نرم‌افزار گفتار، متن را به گفتار تبدیل می‌کرد.
هم‌اکنون، دانشمندان قادرند از طریق الکترودها، سیگنال‌های عصبی مغز را دریافت و به نرم‌افزار گفتار منتقل کنند. بر اساس پژوهش انجام شده توسط Nima Mesgarani نقشه‌برداری از سیگنال‌های مغزی و ترجمه‌ی آن به گفتار، آسان نیست. فرآیند و الگوی هر شخص با دیگری متفاوت است. بنابراین، مدل‌های رایانه‌ای باید برای هر شخص به طور جداگانه آموزش ببینند. در این راستا از هوش مصنوعی بهره برده می‌شود.
ت) Qualia : خصوصیات کیفی ادراک
کیفیات ذهنی یا تجربهٔ حقیقی چیزها (qualia) به ویژگی‌های کیفی یا احساسی وضعیت ذهن اشاره می‌کند. به عنوان مثال تجربهٔ مستقیم رنگ‌ها، درد، بو، خشم مثال‌هایی از کیفیات ذهنی هستند. آنچه تاکنون بیان شد، مربوط به فناوری‌های شنوایی و بینایی در راستای بازیابی حواس انسان است. اما آیا می‌توان توانایی و حواس جدیدی برای بشر تعریف کرد؟ David Eagleman متخصص علوم اعصاب Qualia را معرفی کرد. Qualia به معنی خصوصیات کیفی ادراک همچون طعم و رنگ است.
Eagleman بیان می‌کند مغز میان سیگنال‌های ارسال شده بینایی و شنوایی ولامسه هیچ تمایزی قائل نمی‌شود. از دید مغز، اطلاعات بینایی و شنوایی و لامسه و حرکتی همه به عنوان سیگنال‌های الکتریکی شناخته می‌شوند. یکی از ویژگی‌های مغز، انعطاف‌پذیری عصبی (Neuroplasticity) آن است. این بدان معناست که مغز می‌تواند خودش را تطبیق دهد. برای مثال، برای افراد نابینا، قشر بینایی مغز حذف و قشر شنوایی و لامسه جایگزین آن می‌شوند.
آنچه میان سیگنال‌های الکتریکی بینایی و شنوایی و لامسه تمایز ایجاد می‌کند ساختاراطلاعات سیگنال‌ها است. برای نمونه سیگنال دو بعدی ارسال شده از طرف شبکیه چشم با سیگنال تک‌بعدی ارسالی از گوش داخلی متفاوت است.
ث) حواس جدید
Eagleman پیش‌بینی می‌کند می‌توان سیگنال‌ها با ساختارهای متفاوت را به مغز ارسال کرد. به عنوان مثال شاید در آینده ما بتوانیم ارتفاع، تعادل، حرکت و سرعت را در مغز تشخیص دهیم. شرکت NeoSensory مچ‌بندها و جلیقه‌هایی طراحی کرده است که اطلاعاتی همچون تصویر و صدا را به ارتعاشات تبدیل می‌کند.
بیشتر بخوانیم:
>>رونمایی از نسل جدید اسکلت بیرونی Cray X: اسکلت بیرونی ساخته شده از فیبر کربن
>>آیا سایبورگ گام بعدی سیر تکامل انسان است؟
>>امید به بازیابی بینایی با چشم بیونیک Argus II
منبع: superhumantalks
«استفاده و بازنشر مطالب تنها با ذکر لینک منبع و نام (مجله فناوری‌های توان‌افزا و پوشیدنی) مجاز است»
